چالشهای درختکاری؛ تنها کاشتن درخت کافی نیست
Share This Article
چالشهای درختکاری؛ تنها کاشتن درخت کافی نیست
خانه محیط زیست تبریز که اکنون با عنوان خانه فعالین محیط زیست و توسعه پایدار در حال فعالیت است، اولین خانه محیط زیست مستقل در ایران به شمار می‌رود که مبدع و پیشرو در برخی فعالیت‌های زیست محیطی در کشور در طول دو دهه اخیر بوده است. در گفتگویی با مجید رحمانی عضو هیأت مدیره اینNGO که سال‌ها سابقه فعالیت زیست محیطی دارد، درباره درختان و درختکاری به صحبت نشستیم. یکی از موضوعاتی که سازمان بوستان‌ها همواره پیگیر آن بوده مسأله درختکاری به عناوین مختلف است که به‌عنوان راهکاری برای حفظ منابع آب و خاک مطرح می‌باشد. اما به نظر می‌رسد صِرف کاشتن درخت و توسعه پارک‌ها و جنگل‌کاری در حاشیه شهر برای ایجاد فضای سبز و محافظت از محیط زیست کافی نیست و عوامل دیگری هم باید دست به دست هم دهند تا هدف و نتیجه نهایی حاصل شود.
رحمانی درباره اقدامات فضای سبز شهر تبریز در خصوص درختکاری و جنگل‌کاری و کم و کیف همکاری خانه محیط زیست با این اقدامات و برنامه‌ها می‌گوید: «خانه محیط زیست تا سال 96 و 97 مرتباً برنامه درختکاری داشت و ما در امر جنگل‌کاری در داخل و حاشیه تبریز با شهرداری همکاری می‌کردیم که از سوی نیروهای داوطلب نیز با استقبال خیلی خوبی مواجه بود، اما بعدها همکاری ما کم و پس از آن هم قطع شد؛ به دلیل اینکه اولاً درباره گونه‌هایی که می‌کاشتند برنامه دقیقی وجود نداشت؛ یعنی هر چه داشتند می‌کاشتند و توجهی نداشتند که آیا این درختان مناسب هستند یا نه؟ آیا نحوه چیدمان آنها معقول است یا نه؟ میزان آب‌بری و شکل آن چگونه است؟ آیا می‌توانند از آنها نگهداری کنند یا نه؟ و اینها برای ما مهم بود و زمانی که دیدیم به سوالات و خواست‌های ما نمی‌توانند پاسخ دهند و زحمات ما و نیروهای مردمی به هدر می‌رود، بنابراین همکاری را قطع کردیم؛ به‌عنوان نمونه الان در پارک ایل باغی، درختان شدیداً به رسیدگی نیاز دارند. وضعیت درختان اصلاً مناسب نیست و خیلی از درخت‌ها بیمار و در حال نابودی هستند، چون به آنها رسیدگی مناسب نمی‌شود. در نتیجه چندین سال هزینه مادی و نیروی انسانی در حال هدر رفتن است. در برنامه درختکاری این مسأله که آیا این گونه‌ها بومی هستند و نوع آبیاری چگونه است و… تمام موارد باید در نظر گرفته شود و چیزی نیست که بدون برنامه قابل اجرا باشد. جالب است که بدانیم اکنون منابع طبیعی پویشی برای کاشت یک میلیارد درخت راه انداخته است و نام آن را پویش مردمی گذاشته. چند سوال برای این موضوع پیش می‌آید که لازم است پاسخ داده شود؛ اینکه اگر این پویش مردمی است ابتدا جایگاه مردم و نهادهای مردمی در طراحی و اجرای آن از قبل باید مشخص شود و مورد دوم اینکه گونه‌ها، نحوه نگهداری و تأمین آب و… باید مشخص و شفاف بیان شود. و تا زمانی که این اتفاق نیفتد ما به‌عنوان نهاد مردمی نمی‌توانیم مشارکت کنیم.»
با توجه به اینکه روز 15 اسفند سال‌ها به‌عنوان روز درختکاری شناخته شده است، از این فعال محیط زیست درباره فعالیت‌های خانه محیط زیست در روز درختکاری میپرسم. رحمانی در خصوص روز درختکاری به چالش تفاوت اقلیم اشاره میکند:
«موضوع روز درختکاری موضوع مهمی است. شاید در مناطق گرم و یا معتدل‌تر این روز، زمان مناسبی باشد، اما در منطقه آذربایجان که در اسفندماه هوا غالباً سرد و زمستانی و اکثراً یخبندان است زمان مناسبی نیست و این موضوع که در تمام کشور با این همه تفاوت اقلیم، یک روز به‌عنوان روز درختکاری معرفی شده چالش‌آفرین است و این امر باعث شده ما در روز درختکاری نتوانیم مشارکت فعال داشته باشیم.
در اسفندماه، ما موضوع زیست محیطی کم نداریم و با توجه به اینکه در آستانه نوروز قرار داریم، تصمیم گرفتیم به جای تمرکز بر درختکاری، موضوعات دیگری مثل مدیریت مصرف آب و مدیریت پسماند را مورد توجه قرار دهیم. درختکاری هم اگر انجام می‌شود طبق قواعدی که گفته شد می‌تواند انجام شود.»
موضوع دیگری که در سال‌های اخیر به شدت خودنمایی میکند، آفت‌زدگی درختان پارک‌های تبریز است و رحمانی عامل آن را سیستم پیمانکاری شهرداری عنوان میکند که اخیراً به دلایلی نظارت موثر بر آنها اعمال نمی‌شود:
«اکنون در تمام سطح شهر تبریز درختان آسیب‌زده و آفت‌زده بسیاری داریم. قبلاً پیمانکارها از بخش خصوصی بودند و ناظران سازمان پارک‌ها نظارت نسبتاً خوبی بر آنها داشتند. اما الان شرکت‌های پیمانکار از بدنه خود شهرداری است و این موضوع بحث نظارت را بسیار بحث برانگیز میکند؛ چرا که پیمانکار، ناظر و کارفرما، هرسه از یک مجموعه هستند و پرواضح است که احتمال انجام کار صحیح بسیار کم خواهد شد. به همین دلیل است که درختان تبریز در معرض بیماری و آفت و خشک شدن قرار گرفته‌اند.»