نقش پرچین ها در اکوسیستم های شهری
Share This Article
نقش پرچین ها در اکوسیستم های شهری
پرچین ها که چپر و یا کپر هم نامیده می شوند، سازه ای دیوار مانند و ترکیبی از شاخ و برگ و خار گیاهان است که اغلب برای محصور کردن منطقه ای احداث می شوند. از لحاظ تاریخی از پرچین ها برای ایجاد پناهگاه در برابر باد، باران و آفتاب برای محصولات و حیوانات مزرعه و مردم و حتی به عنوان هیزم هم مورد استفاده قرار می گرفت. در طراحی و ایجاد فضای سبز شهری، پرچین به دیواره سبز انبوه، متشکل از گیاهان کاشته شده به صورت ردیفی، در فواصل مناسب گفته می شود.
پرچین ها در ارائه خدمات اکوسیستم شهری از قبیل تعدیل درجه حرارت، کاهش آلودگی و بهبود کیفیت هوا، نفوذ آب باران، کاهش صدا و آلودگی های صوتی، ترسیب کربن و افزایش تنوع زیستی نقش بسزایی دارند. علاوه بر این، به سلامت و رفاه انسان کمک می کند و راهکاری برای ارائه خدمات فرهنگی از جمله آموزش عمومی و فرصت های تفریحی به مردم هستند. طراحان و معماران فضای سبز معمولاً با توجه به شرایط هر اکوسیستم، در انتخاب نوع گونه های گیاهی برای احداث پرچین ها، ویژگی های گونه های گیاهی در ارائه انواع خدمات اکوسیستمی را مدنظر قرار می دهند. البته در بیشتر موارد به هنگام طراحی فضای سبز موضوع زیبایی شناسی و توجیه اقتصادی مراحل احداث، حفظ و نگهداری گیاهان اهمیت بیشتری داده می شود. امروزه به دلیل افزایش جمعیت و متراکم شدن شهرها و افزایش بازدید از فضای سبز و پارک ها، پرچین ها اهمیت ویژه ای در حفظ فضای سبز شهری دارند. از آنجا که رشد پرچین ها با هرس منظم محدود می شود، بسیاری از گونه های بوته ای قادر به رسیدن به ارتفاع طبیعی خود نیستند و می توان شکل ذاتی آنها را به طور اساسی و مطابق با اشکال هندسی منظم تغییر داد.
نقش پرچین ها در اکوسیستم های شهری:
۱–نقش پرچین ها در بهبود کیفیت هوا و جذب آلاینده ها
توانایی گونه های پرچین در بهبود کیفیت هوا به ویژگی های گیاهان بستگی دارد. سوزنی برگان و گیاهان دارای برگ‌ه ای کرک دار در جذب مواد معلق تاثیر بیشتری دارند.
علیرغم اثر مثبت بسیاری از گیاهان در بهبود کیفیت هوا، باید توجه داشت که برخی از گونه ها از طریق انتشار گرده های آلرژی زا، ممکن است سبب کاهش کیفیت هوا شوند. گیاهانی که به عنوان پرچین استفاده می شوند به طور کلی گرده کمتری تولید می کنند با این وجود، گونه های پرچین که گل می دهند ممکن است همچنان مشکل ساز باشند.
۲–نقش پرچین ها در تنوع زیستی
پرچین ها در محیط شهری شرایط خوبی از طریق فراهم کردن سرپناه، لانه، منبع غذایی و مسیرهای حرکتی برای حفاظت از گونه های جانوری ایجاد می کنند. کاشت مخلوطی از گونه های گیاهی برای افزایش دوره های گلدهی، میوه و ایجاد ساختار ناهمگن‌تر، از اهمیت ویژه ای برای حیات وحش برخوردار است.
۳–نقش پرچین ها در کنترل آلودگی صوتی
سر و صدا، به عنوان “صدای ناخواسته” تعریف می شود و یک عامل تنش زای محیطی در حوزه شهری است. استفاده از گونه های گیاهی به عنوان پرچین، تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی صوتی دارد. ویژگی های گیاه مانند تراکم زیست توده، اندازه برگ و جهت گیری برگ بر میزان تضعیف شدت صدا تأثیر دارد. ایجاد کمربندهای گیاهی گسترده، بلند و چند ردیفی با استفاده از گونه های همیشه سبز و سایبان های متراکم آلودگی صوتی را کاهش می دهند. گونه های مختلف پرچین از جمله Berberis thunbergii ،Berberis ottawensi و Eunonymus japonicus در کاهش آلودگی صوتی موثر هستند.
۴–نقش پرچین ها در مدیریت رواناب شهری
مدیریت بارندگی به دلیل کاهش مداوم سطوح نفوذ پذیر، مسئله ای مهم در مناطق شهری است. گیاهانی که دارای برگ های ظریف سوزنی به سطح کل برگ های بزرگ تر هستند (به عنوان مثال گونه های سوزنی برگ) تاثیر بیشتری در نفوذ آب باران و جلوگیری از خطر سیل دارند. با این حال، مدیریت پرچین (به عنوان مثال هرس) در مناطق شهری و نیمه شهری بسیار حائز اهمیت بوده و سطح کل برگ و نسبت شاخه ها به برگ ها قابل تغییر است.
بحث و نتیجه گیری
در جهانی که به سرعت در حال شهرنشینی است، با افزایش تراکم شهری بر استفاده از زمین، فشار زیادی وارد می شود. با توجه به طبیعت نسبتاً جمع و جور پرچین های شهری، می توان چنین استنباط کرد که پرچین ها نقشی محوری در حفاظت از فضای سبز در شهرها دارند.
در مورد انتخاب انواع پرچین های گلدار، برگ ریز یا همیشه سبز باید الزامات خاص مربوط به گیاه از جمله ارتفاع قابل دستیابی، رنگ گیاه، شرایط خاک و وضعیت گیاهان مد نظر قرار داده و دقیقا بررسی شود که کدام پرچین ها در موقعیت مشابه و شرایط خاک طبیعی رشد بهینه دارد و هزینه حفظ و نگهداری سالانه و فاصله زمانی هرس دوره ای آنها چقدر است. به عنوان مثال سوزنی برگان گیاهانی همیشه سبز بوده و پرچین های خوبی ایجاد می کنند و پناهگاه خوبی برای حیات وحش محسوب می شوند. گیاهان برگ ریز نیز پرچین های خوبی ایجاد می کنند و در صورت استفاده ترکیبی با پرچین های همیشه سبز مانند بادشکن های سبز عمل کرده و سرعت باد فرساینده را کاهش می دهند.
منبع: کامیار پروانه ا مجله باغ گیاه شناسی ملی ایران
پایگاه اطلاع رسانی صنعت گل و گیاه
